Graventoren en het Mercatoreiland te Rupelmonde

Graventoren en het Mercatoreiland te Rupelmonde

WAS001000057

De geschiedenis van Rupelmonde hangt nauw samen met deze van de middeleeuwse waterburcht die hier destijds de Schelde bewaakte. Op het einde van de 12de eeuw startte men hier, in opdracht van de graven van Vlaanderen, de bouwwerken voor deze watervesting .
Sanderus tekende de burcht in zijn "Flandria Illustra". Ze was omgeven door een brede wal, die rechtstreeks in verbinding stond met de Schelde. De kolossale vesting met 17 torens diende hoofdzakelijk ter verdediging van de Schelde en de Rupel. Deze rivieren waren economisch van zeer groot belang in een tijd waarin bijna alle transport nog over water gebeurde. Het archief van het graafschap Vlaanderen vond in deze burcht een veilig onderkomen. Men inde van hieruit tol, die voorbijvarende schepen dienden te betalen aan de stad Rupelmonde. Later deed het gebouw ook dienst als staatsgevangenis.
Robrecht Van Bethune, graaf van Vlaanderen, liet zijn oudste zoon Lodewijk van Nevers hier in de boeien slaan, onder beschuldiging van hoogverraad. In 1338 werd Zeger van Kortrijk, bondgenoot van Gwijde van Dampierre, op bevel van de koning van Frankrijk op deze plaats onthoofd. Filips de Goede hield Frank van Borselen, gemaal van Jacoba van Beieren, hier in hechtenis. Ook Mercator zat er in 1544 gedurende zeven maanden gevangen op betichting van ketterij.
De burcht werd in 1678 vernield, toen hier de lange strijd woedde van Spanje en de Verenigde Provinciën tegen Frankrijk. Tussen de ruïnes lagen vaak nog bruikbare bouwmaterialen, die vanzelfsprekend gretige afnemers vonden. Ook voor de bouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Rupelmonde werd van dit gratis bouwmateriaal gebruik gemaakt. In 1817 werden de Iaatste bouwresten opgeruimd en baron De Feltz bouwde op de resterende ruïnes, in Doornikse kalksteen, een bakstenen toren die dienst deed als jachtpaviljoen.
Op initiatief van de Antwerpse romancier Lode Baekelmans en Scheldedichter Bert Peleman werd er in 1955 een Schelde- en Mercatormuseum ingericht. Op de tinne van de toren staat een oriëntatietafel en heeft men een mooi uitzicht over Rupelmonde en de Scheldestreek.
Heden is er een audio-visuele tentoonstelling over het leven en werk van Mercator te bezoeken.

Bouwen door de eeuwen heen. Inventaris van het cultuurbezit in Belgiê. Architectuur. Deel 7n (B-L). Provincie Oost-Vlaanderen. Arrondissement Sint-Niklaas